مطالعه تناسبات، ساختار و نقشمایه‌های محراب مسجد جامع هفتشویه

تزیینات گچ‌بری محراب هفتشویه با توجه به طرح و فرم، در ردیف محراب‌های شاخص دوره ایلخانی قرار دارد. اکثر بررسی‌های صورت گرفته به توصیف کلی این محراب، تاریخ اجرا و یا محدوده تاریخی آن پرداخته و کمتر به نقشمایه‌های تزیینی، نسبت‌های طلایی و ساختار و روابط هندسی در به کارگیری آنها، توجه کرده‌اند. سؤال‌هایی که برای دستیابی به هدف می‌توان مطرح کرد عبارتند از: «انواع نقشمایه‌های به‌کارگرفته شده در این محراب کدامند؟ این محراب و نقشمایه‌های آن، بر اساس چه ساختار و تناسباتی طراحی و اجرا شده است؟». در این نوشتار تلاش بر آن بوده تا با روش توصیفی تحلیلی، محراب مسجد جامع هفتشویه از لحاظ نقشمایه‌های گیاهی و هندسی، نسبت‌های طلایی و ساختار و روابط هندسی توصیف و تحلیل شود. یافته‌های به دست آمده از این پژوهش، بیانگر آن است که طرح‌ها و نقشمایه‌های گچ‌بری شده، با ضخامت، برجستگی و پیچیدگی اجراء شده‌اند. در این محراب از انواع اسلیمی‌ها مانند دهان اژدری، خرطومی، اسلیمی‌های قاب‌بند و گردش‌های اسلیمی بسیار استفاده شده است. فرم کلی محراب و هم اکثر نقشمایه‌ها دارای ساختار و روابط هندسی ویژه و بر پایه نسبت‌های طلایی می‌باشد. ارتفاع بلند، جزو شاخصه‌های این محراب است. نقشمایه‌های این محراب از جهت ارزش‌های بصری و زیباشناختی، شیوه طراحی و اسلوب منحصربه‌فرد بوده است.